«قصد آمریکا» برای به چالش کشیدن صلاحیت دیوان لاهه در پرونده شکایت ایران
ایران و ایالات متحده در آخرین دور از منازعه‌ای که بر سر تحریم‌های اعمال شده علیه تهران در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ درگرفته است، روز دوشنبه، ۲۴ شهریور، قرار است در دادگاه عالی سازمان ملل متحد رویاروی یکدیگر قرار گیرند. موضوع این پرونده، شکایت ایران از آمریکا به اتهام نقض «پیمان مودت» است و قرار است مخالفت مقدماتی واشنگتن با این شکایت در جلسه روز دوشنبه بررسی شود
به نوشته خبرگزاری رویترز، انتظار می‌رود که وکلای ایالات متحده در جلسه دوشنبه از پذیرش صلاحیت دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه برای رسیدگی به پرونده‌ای که ایران به این دادگاه آورده سر باز بزنند. پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق تاریخی موسوم به «برجام» با ایران در سال ۲۰۱۸ که با تصمیم رئیس جمهور ترامپ انجام گرفت، تهران شکایت خود علیه واشینگتن را به دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه ارجاه داده است. در طول هفته پیش رو، دو طرف بر سر این موضوع بحث خواهند کرد که آیا دادگاه لاهه که پس از جنگ جهانی دوم برای رسیدگی به اختلافات میان کشورهای عضو سازمان ملل تشکیل شد، عملا صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارد یا خیر. جمهوری اسلامی می‌گوید دولت ترامپ با بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران «پیمان مودت» سال ۱۹۵۵ میان دو کشور را نقض کرده و این در حالی است که این پیمان، سال‌ها پیش از به ثمر رسیدن انقلاب ایران در سال ۵۷ (برابر با ۱۹۷۹ میلادی) به امضا رسیده بود
پیمان مورد نظر مقام‌های ایرانی با نام کامل «عهدنامه مودّت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» در ۲۳ مرداد ۱۳۳۴ شمسی در تهران بین ایالات متحده و دولت شاهنشاهی ایران به امضا رسید. با توجه به مفاد این پیمان که «دیوان لاهه» را به عنوان مرجع رفع اختلافات احتمالی تعیین کرده است، تهران با متهم ساختن واشینگتن به نقض آن، در خرداد ۱۳۹۷، پرونده‌ای را علیه واشینگتن به دادگاه لاهه برد ایران از دیوان لاهه خواست که دستور تعلیق فوری تحریم‌های یک‌جانبه دونالد ترامپ را صادر کند. دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه در مهرماه همان سال، با صدور قراری موقت حکم داد که ایالات متحده باید اطمینان حاصل کند تحریم‌های یک‌جانبه‌اش علیه جمهوری اسلامی به تامین کالاهای اساسی از قبیل صادرات آزاد دارو، تجهیزات پزشکی، اقلام خوراکی و کشاورزی و همچنین ایمنی پروازهای مسافری لطمه نخواهد زد
در آن زمان، خبرگزاری رویترز در گزارش خود از صدور این حکم به عنوان «پیروزی» تهران در برابر واشینگتن یاد کرد. با این حال، ایالات متحده در واکنش، فسخ پیمان مودت را رسما اعلام کرد و ایران را به استفاده از دیوان لاهه به منظور پیشبرد اهداف «دستگاه تبلیغاتی» خود متهم کرد. قرار است ابتدا، آمریکا در جلسه دوشنبه و سپس ایران در روز چهارشنبه، درباره این‌که آیا قاضی‌های این دادگاه صلاحیت رسیدگی به این پرونده را دارند یا نه، صحبت کنند
تصمیم‌گیری در مورد این موضوع ممکن است چند ماه طول بکشد، در حالی‌که صدور رای نهایی سال‌ها زمان خواهد برد. دیوان بین‌المللی دادگستری همچنین در پرونده‌ای جداگانه باید در مورد توقیف دارایی‌های ایران توسط آمریکا – به ارزش دو میلیارد دلار – تصمیم‌گیری کند
پیشتر، تیم وکلای آمریکا از دیوان لاهه خواستند که این شکایت ایران را به دلیل ارتباط جمهوری اسلامی با بمب‌گذاری سال ۱۹۸۳ در مقر تفنگداران دریایی آمریکا در بیروت و همچنین انفجار سال ۱۹۹۶ در پایگاه نیروهای آمریکایی در شهر خُبَر عربستان، رد کند. با وجود این، دادگاه لاهه در بهمن ماه ۱۳۹۷ ضمن رد استدلال‌های آمریکا مبنی بر دست داشتن ایران در حمایت از گروه‌های تروریستی به منظور بی‌اعتبار ساختن شکایت جمهوری اسلامی، از ادامه روند رسیدگی به این پرونده خبر داد
