نگاه روحانی به بایدن همزمان با هشدار رهبر ایران نسبت به اعتماد به بیگانگان
همزمان با بدتر شدن شرایط اقتصادی ایران، رهبران این کشور راه‌حل‌های بسیار متفاوتی برای مشکلات اقتصادی این کشور ارائه می‌کنند
آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر این کشور که حرف آخر را در مسائل حکومتی می‌زند، چند روز پیش نسبت به “امید بستن” به تحولات خارج از کشور برای حل مشکلات اقتصادی در داخل هشدار داد. او که در حضور اعضای شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا سخنرانی می‌کرد گفت ایران پیش از این برای برچیده شدن تحریم‌های آمریکا با غرب مذاکره کرده بود اما نتیجه نگرفت. لذا، به گفته او، کشور باید به جای این که دنبال لغو تحریم‌ها باشد باید روی “غلبه” بر تحریم‌ها تمرکز کند. البته سخنان او باعث تعجب کسی نشد، چرا که با سیاست دائمی او مبنی بر عدم اعتماد به غرب، مخصوصا ایالات متحده، منطبق بود. حسن روحانی نیز در این جلسه حضور داشت، و انتظار می‌رفت که در سخنان اخیر خود در جلسه هیات دولت موضع مشابهی با رهبر کشور اتخاذ کند. اما جهت‌گیری او کاملا متفاوت بود
او گفت که بازگشت به برجام برای ایران و ایالات متحده “بسیار آسان” خواهد بود، چرا که تنها کاری که باید بکنند “گرفتن تصمیم و اعلام آن” است. دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌ها را برگرداند. تهران نیز با ترک بسیاری از تعهدات خود به این کار واکنش نشان داد. جو بایدن گفته است که اگر ایران به تعهداتش عمل کند به برجام برمی‌گردد، اما اعلام کرده است که بازگشت به این توافق باید “نقطه شروعی برای مذاکرات بعدی” باشد. ایران از طرف اروپا و ایالات متحده تحت فشار است که برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای خود را محدود کند، اما برجام شامل این مسائل نمی‌شود و صرفا برنامه هسته‌ای ایران را در بر می‌گیرد. ایران بارها تاکید کرده است که حاضر به مذاکره بر سر برنامه موشکی خود نیست. با این حال، از سخنان روحانی اینگونه برداشت می‌شد که ظاهرا هیات حاکمه جمهوری اسلامی مشکلی با صحبت درباره مسائل دیگر ندارد، اما آمریکا باید ابتدا به برجام برگردد. او بدون توضیح بیشتر گفت “می‌توانیم مسائل دیگر در بخش‌های دیگر را بررسی کنیم”، اما تاکید کرد که بازگشت به برجام بسیاری از مشکلات ایرانیان را حل خواهد کرد – اشاره‌ای واضح به نقش مهمی که به نظرش لغو تحریم‌ها در حل مشکلات اقتصادی ایران ایفا خواهد کرد. حدود یک ساعت بعد از پخش زنده سخنرانی روحانی، حساب کاربری رسمی خامنه‌ای در توییتر بخشی از سخنان یک روز قبل او را منتشر کرد: “مشکل اقتصاد کشور نداشتن راهکار یا ندانستن راهکار نیست… بنابراین راهکارها معلوم است. آن چیزی که ما نیاز داریم، همت و شجاعت و اهتمام جدی و پیگیری است.” روحانی در سخنان خود اشاره‌ای به شرایطی که دولتش برای بازگشت به برجام تعیین کرده بود نکرد، از جمله عذرخواهی آمریکا بابت خروج از توافق و پرداخت خسارت بابت صدمات ناشی از تحریم‌ها. او در عوض گفت که امیدوار است دولت بایدن سیاست‌های ترامپ در قبال ایران را “مشخصا محکوم کند” و آن‌ها را “جبران کند
اختلافات جدی؟
شاید به نظر برسد که اختلاف علنی بین آقای روحانی و آقای خامنه‌ای نشانه وجود یک شقاق است، اما سیاست ایران پیچیدگی‌های زیادی دارد. جمهوری اسلامی هرگز بی‌اعتمادی خود به اروپا و تنفر از آمریکا را پنهان نکرده است، اما هیات حاکمه در نهایت ترجیح می‌دهد که مرتبا تحت تحریم و موشکافی بین‌المللی نباشد. وقتی دونالد ترامپ از برجام خارج شد، ایران یک سال صبر کرد و سپس تعهدات خود را به مرور کاهش داد. این کشور هرگز از توافق هسته‌ای خارج نشده است. ناظران می‌گویند که هدف ایران سپری کردن دوره ترامپ به امید شکست خوردن او از دموکراتی بود که از توافق هسته‌ای دولت اوباما حمایت کند. وضعیت ایران در حال حاضر بسیار بغرنج است. هیات حاکمه در سه سال گذشته با چند اعتراض خونین روبه‌رو شده است. اقتصاد کشور به زانو درآمده است و ارزش پول ملی ماه گذشته به پایینترین حد خود در برابر دلار رسید، اما بعد از پیروزی بایدن اندکی رشد کرد. اختلاف نظر علنی بین رئیس‌جمهور و رهبر ایران اصلا اتفاق بی‌سابقه‌ای نیست. ما شاهد اختلافات زیادی در دوره محمود احمدی‌نژاد بودیم. او که زمانی بین تندروها محبوبیت بسیاری داشت در دوره دوم ریاست‌جمهوری خود مرتبا با آقای خامنه‌ای اختلاف پیدا می‌کرد و به همین دلیل نیز طرد شد. حتی محافظه‌کارهایی که دو بار به او برای پیروز در انتخابات کمک کرده بودند هم دیگر سراغش نمی‌روند. اما در مورد آقای روحانی، تعداد کمی معتقدند که رئیس جمهور بدون حمایت خود آقای خامنه ای به صراحت رهبری نظام را به چالش می‌کشد. احتمالا هدف این است که غرب را قانع کنند که بازگشت سریع به توافق به نفع همه است، و چه بهتر که این اتفاق پیش از پایان دور دوم ریاست‌جمهوری روحانی در تابستان آینده بیافتد. از ظواهر امر اینگونه بر می‌آید که محافظه‌کارها جای دولت میانه‌رو را خواهند گرفت، اتفاقی که مذاکره بین ایران و غرب را نه غیرممکن، اما سختتر خواهد کرد
