جان بولتون: اجازه ندادم ظریف و ترامپ با هم دیدار کنند
راساس برنامه‌ریزی‌ها و اعلام قبلی کتاب The Room Where It Happened نوشته جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا روز سه‌شنبه ۲۳ ژوئن ۲۰۲۰ منتشر می‌شود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بولتون را یک دروغگوی شکست‌خورده نامید و پیتر ناوارو، مشاور تجاری کاخ سفید هم او را «یاوه‌گو» توصیف کرد.
در بخش‌هایی از این کتاب که قبل از انتشار، در اینترنت منتشر شد، بولتون به احتمال دیدار محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و ترامپ اشاره کرد و گفت که تلاش‌های او مانع انجام این دیدار شد.
به گزارش روزنامه هاآرتص اسرائیل بولتون در کتاب خود بیش از ۳۰ بار به بنیامین نتانیاهو اشاره کرده، اما این اشارات کوتاه حاوی اطلاعات مهم یا جدید نیستند. با این حال یکی از این اشارات نشان می‌دهد چگونه نتانیاهو با کمک مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا مانع تلاش‌های ترامپ برای گشودن یک مسیر دیپلماتیک با ایران شد.
بولتون این بخش از خاطرات خود را با افتخار ذکر کرده و گفت که تلاش‌های او و پمپئو با حمایت نتانیاهو جلوی توافق گسترده آمریکا و ایران را گرفت؛ توافقی که در آن زمان از سوی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پیش می‌رفت.
مشاور سابق امنیت ملی آمریکا گفت که در ژوئن ۲۰۱۹ ترامپ او و دیگر مقامات عالیرتبه مخالف ایران را ناامید کرد و در آخرین لحظه از تصمیم خود برای حمله نظامی به اهداف ایرانی و در پاسخ به سرنگون شدن پهپاد آمریکایی دست کشید. بولتون گفت: «این یکی از غیرحرفه‌ای‌ترین تصمیماتی است که در طول زندگی کار خود در حوزه امنیت ملی دیده است.»
در تابستان ۲۰۱۹ و همزمان با بالاگرفتن تنش‌ها میان آمریکا و ایران امانوئل مکرون تلاش‌های خود به عنوان میانجی میان دو کشور را آغاز کرد و به تعبیر بولتون هدف بزرگ مکرون این بود که دیدار ترامپ با یک مقام عالیرتبه ایران در اواخر ماه آگوست ۲۰۱۹ در شهر ساحلی بیاریتز فرانسه را ممکن سازد، به ویژه که این شهر میزبان سران کشورهای گروه هفت و از جمله رئیس‌جمهوری آمریکا بود.
بولتون در کتاب خود توضیح داد که چگونه او و دیگر مقامات عالیرتبه که مخالف ایران بودند، تلاش‌های مکرون را ناکام کرده و ترامپ را راضی کردند با هر پیشنهادی مخالفت کند، اما مکرون با دعوت جواد ظریف به نشست گروه ۷ آنها را شگفت زده کرده و احتمال دیدار ترامپ و ظریف را تقویت کرد.
بولتون می‌گوید که این موضوع برای او، پمپئو و نتانیاهو قابل قبول نبود و مکرون هم همزمان تلاش می‌کرد ایده دیگری را تبلیغ کند و آن اعطای وام اعتباری بود که از شدت فشار اقتصادی کمرشکن تحریم‌ها می‌کاست. زمانی که ترامپ به بیاریتز رسید یک دیدار برنامه‌ریزی نشده با مکرون داشت و ایران تنها موضوع گفتگوهای این نشست بود. به گفته مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، ترامپ پس از این دیدار گرفته بود «این بهترین یک ساعت و نیمی بود که تا کنون گذرانده‌ام.»
در روز بعد شایعاتی درباره احتمال ورود ظریف به جنوب فرانسه مطرح شد. بولتون یک تماس نگران‌کننده از پمپئو دریافت کرد. پمپئو پیش از آن با نتانیاهو درباره حمله هوایی به اهداف ایرانی در سوریه که به اسرائیل نسبت داده شده بود، صحبت کرده بود. به گزارش هاآرتص بولتون در کتابش ننوشته بود که همه این اتفاقات تنها سه هفته پیش از انتخابات اسرائیل بود و نتانیاهو جایگاه خوبی در نظرسنجی‌ها نداشت و او برای در امان ماندن از پیگرد قضایی در قضیه فساد به پیروزی نیاز داشت.
بولتون پس از تماس پمپئو از کارکنان ترامپ شنید که مکرون او را به دیدار با ظریف دعوت کرده و ترامپ هم خواهان حضور در این دیدار است. بولتون فورا از کارمندانش خواست ترتیب سفر بازگشت او به آمریکا را بدهند؛ اگر این دیدار صورت می‌گرفت، او حتما باید استعفا می‌داد.
با این حال پمپئو و بولتون دست از تلاش‌هایشان برای جلوگیری از دیدار ترامپ و ظریف برنداشتند و همزمان با نتانیاهو و رون دیرمر، سفیر اسرائیل در واشنگتن در تماس بودند. بولتون از پمپئو خواست به نتانیاهو و دیرمر اطلاع دهد تلاش‌هایش برای جلوگیری از این دیدار به موانع سختی می‌خورد که او خود را برای پیروزی بر آنها آماده نکرده بود.
این موانع نیرومند استیون منوچین، وزیر امور خزانه‌داری آمریکا و جارید کوشنر داماد و مشاور ارشد ترامپ بودند. این دو خواستار برگزاری نشست با ظریف بودند. زمانی که بولتون موضوع احتمال استعفایش را به پمپئو اطلاع داد، وزیر امور خارجه آمریکا هم گفت اگر این دیدار صورت گیرد، او نیز استعفا خواهد کرد.
بولتون پس از آن با ترامپ صحبت کرد و به او اطلاع داد اگر آمریکا اندکی از فشارها را از روی ایران بردارد، بازگردان اوضاع به قبل بسیار دشوار خواهد بود و ترامپ را به عدم دیدار با ظریف ترغیب کرد و از او خواست حتی با ظریف دست ندهد. مکرون پیشنهاد کرده بود حداقل سلام و علیکی صورت گیرد.
جان بولتون می‌گوید آنچه او را امیدوارتر کرد، این بود که ترامپ برنامه وام اعتباری فرانسه را ناکام کرد و گفت: «آنها هیچ وام اعتباری دریافت نمی‌کنند تا زمانی که همه توافق به صورت کامل صورت گیرد» و این دقیقا عکس چیزی بود که مکرون می‌خواست. رئیس‌جمهوری فرانسه می‌خواست که به عنوان ابراز حسن نیت و برای بیشتر کردن مذاکرات این وام اعتباری را به ایران بدهد.
همزمان نتانیاهو می‌کوشید به شکل مستقیم با ترامپ تماس بگیرد و او را مخالفت شدید خود با این دیدار مطلع کند، اما به گفته بولتون نتانیاهو نتوانست با ترامپ تماس بگیرد. کوشنر مانع تماس دستیابی نتانیاهو به ترامپ بود زیرا که باور داشت خوب نیست یک رهبر خارجی به ترامپ بگوید با چه کسی دیدار و گفتگو کند.
بولتون باور داشت تا قبل از پایان نشست رهبران گروه ۷ ترامپ و ظریف دیدار می‌کنند، اما در کتاب خود دلیل واضحی برای صورت نگرفتن این دیدار نگفت. بسیاری از ناظران در آن زمان گفتند که این دیدار صورت نمی‌گیرد زیرا که ایرانی‌ها خواستار کم شدن واضح تحریم‌ها بودند.
مشاور سابق امنیت ملی آمریکا در کتابش نوشت در آن زمان احتمال می‌رفت به جای ترامپ، کوشنر یا منوچین با ظریف دیدار کنند تا یک کانال ارتباطی برای آینده ایجاد کنند و این موضوع نگرانی اسرائیلی‌ها و خشم پمپئو را در پی داشت.
بولتون گفت: «یادم نمی‌آید که آیا با ترامپ درباره دیدار نکردن با ظریف صحبت کردم یا خیر، اما تصمیم برگزار نشدن این دیدار استعفای مرا چند هفته عقب انداخت.»
